Dvadeset pet godina bez istraga za bombardovanje Dubrovnika

Ovih dana se navršava 25 godina od napada na Dubrovnik od tadašnje Jugoslovenske narodne armije (JNA) sačinjene od uglavnom crnogorskih rezervista. Direktna, indirektna, krivična i politička odgovornost, za jednu od najkompromitantnijih istorijskih epizoda Crne Gore, nikada nije utvrđena.

Ni u ovoj godini u crnogorskom državnom tužilaštvu ne postoji predmet pod nazivom “Dubrovnik ’91”, zbog čega su izostali odgovori na pitanja ko je inspirisao, naredio, huškao i počinio zločine počinjene u oblasti Konavala 1991. godine.

Prve granate na Dubrovnik su pale 1. oktobra 1991. godine sa topovskih položaja sa okolnih brda. U osvajačkom pohodu na Konavle i Dubrovnik učestvovalo je oko sedam hiljada crnogorskih rezervista, pripadnika MUP-a i dobrovoljačkih paravojnih formacija.

Napadu na Dubrovnik i okolinu prethodila je višemjesečna kampanja tadašnjih crnogorskih vlasti, koje su bile u kolaborantskom odnosu sa vlastima Slobodana Miloševića u Beogradu, da se na administrativnoj granici sa Crnom Gorom blizu Herceg Novog nalazi “30.000 ustaša koji su spremni da uđu u Crnu Goru”. Vrlo brzo se pokazalo da je ta informacija bila neistina i da Crnoj Gori nije prijetila bilo kakva opasnost.

Mnogo puta ponovoljena neistina i manipulacija rezultirala je, da se u Crnoj Gori sprovede mobilizacija, u mnogim slučajevima i nasilna, čime su popunjavane jedinice JNA rezervistima koje su krenule na Dubrovnik.

Dubrovačko područje je napadnuto i sa kopna, mora i vazduha, artiljerijom, tenkovskim jedinicama. Sve su to pratile kamere televizije Crne Gore čiji su novinari detaljno, ostrašćeno i usiljeno izvještavali.

Ipak, i u Crnoj Gori je bilo onih koji su se otvoreno suprotstavljali agresiji na Dubrovnik. Dio intelektualaca, novinara i javnih ličnosti, koji su bili okupljeni uglavnom oko Liberalnog saveza Slavka Perovića i Socijaldemokratske partije zahtjevali su prekid rata i za agresiju optuživali režim Slobodana Miloševića i tadašnju crnogorsku vlast.

Od strane crnogorske vlasti, antiratni aktivisti su nazivani izdajnicima, plaćenicima CIA, Vatikana, Hrvatske… Ostali su snimci sa antiratnih skupova na Cetinju i drugim gradovima gdje je skovana pjesma “Oprosti nam Dubrovniče”.

“Sa Lovćena vila kliče,
oprosti nam Dubrovniče.
To su bili sve četnici,
Momirovi plaćenici.”

Tokom agresije na Dubrovnik poginula su 92 civila, više od 430 branilaca tog grada, a ranjeno je više od 1.500 osoba. U logore, od kojih je jedan bio u Morinju, odvedene su 423 osobe, a bilo je više od 33.000 prognanih i izbjeglih.

U napadu su uništeni brojni spomenici kulture iako su se na njima vijorile zastave UNESCO-a. Na području od Stona do Konavala spaljeno preko 75 odsto kuća. Ono što nije spaljeno, uništeno je i opljačkano. Rat na dubrovačkom području trajao je godinu dana. Okončan je u septembru 1992. dogovorom Tuđman-Ćosić o demilitarizaciji Prevlake i povlačenjem JNA 15 kilometara u dubinu crnogorske teritorije.

Devet godina kasnije uslijedilo je i prvo izvinjenje na prostoru Balkana. Milo Đukanović koji je ratne ’91 godine bio premijer Crne Gore, 2000. godine u svojstvu predsjednika Crne Gore je u Cavtatu izrazio žaljenje:

“Ovu priliku želim iskoristiti da u svoje ime i u ime građana Crne Gore, posebno onih građana koji dijele moja moralna i šira politička uverenja, da uputim iskreno žaljenje svim građanima Republike Hrvatske, posebno Dubrovnika i Dubrovačko-neretvanske županije, za svu bol, sva stradanja i sve materijalne gubitke koje im je nanio bilo koji predstavnik Crne Gore u sastavu JNA u tim tragičnim događajima”.

Hrvatski predsjednik Stipe Mesić i predsjednik Crne Gore Milo Đukanović saglasili su se tada, da treba utvrditi individualnu odgovornost za ratne zločine. Međutim, ni 2016. godine, u crnogorskom državnom tužilaštvu ne postoji predmet pod nazivom “Dubrovnik ’91”, zbog čega su ostali nerasvijetlji odgovori na pitanja ko je iz Crne Gore činio ratne zločine, a ko je naredio, inspirisao i huškao na vojni pohod.

Oficijelno objašnjenje vlasti Crne Gore je – da tada nisu imali nikakvu nadležnost tokom napada na Dubrovnik, te da je sve koordinirano i naređivano iz političkog i vojnog vrha u Beogradu. Zbog napada na Dubrovnik u Hagu su osuđeni na po sedam godina, viceadmiral Miodrag Jokić i general Pavle Strugar.

(Objavljeno na sajtu Slobodna Evropa, 30. septembra 2016.)