Istinom do pomirenja u regionu

U ratovima na prostoru bivše Jugoslavije poginulo je približno 130.000 ljudi, od čega u BiH oko 96.000, u Hrvatskoj oko 18.000, a na Kosovu i Metohiji 13.549. Život su izgubila, ili imaju status nestalog lica, 1.833 pripadnika JNA, VJ ili MUP Srbije102 civila i 152 državljana Srbije i Crne Gore čiji je status nerešen. Najviše ih je poginulo ili nestalo u Hrvatskoj (1111, BiH 724, Srbije 104, Sloveniji 26, Crnoj Gori 19. Nije pouzdano utvrđeno gde su poginula 103 pripadnika oružanih formacija, državljana Srbije ili Crne Gore.

Ovo su neki od podataka prikupljenih analizama i terenskim radom Koalicije za REKOM (Regionalna komisija za utvrđivanje činjenica o ratnim zločinima i drugim teškim povredama ljudskih prava počinjenim na teritoriji nekadašnje SFRJ od 1. januara 1991. do 31. decembra 2001. godine) koje je u petak iznela koordinatorka Nataša Kandić. Cilj istraživanja je utvrđivanje broja stradalih, kako bi se sprečile manipulacije i zloupotreba njihovih sudbina, odnosno uspostavile polazne osnove za pomirenje u regionu.

Koaliciji, koja je, uz veliki publicitet, prezentirala svoje nalaze u Skoplju, Sarajevu i Zagrebu, predstoji utvrđivanje okolnosti stradanja svih pripadnika oružanih jedinica, a potom i civila, nagovestila je Nataša Kandić. Ona je istakla i da će se otvoriti pitanje simptomatičnih gubitaka JNA, koja je, uprkos neobučenosti, slala mlade vojnike na liniju fronta. U formacijama JNA stradalo je najmanje 609 vojnika, rođenih 1970. i kasnije. Među stradalim pak građanima, državljanima Srbije i Crne Gore, bilo je 1.076 osoba starijih od 19 godina.

U ovom delu istraživanja, kako je rečeno, Koalicija se prvi put bavi stradanjima u koncetracionim logorima, u kojima je umrlo nekoliko hiljada ljudi (najviše u Bosni i Hercegovini), a bili su, na pedesetak mesta u Bosni i Hercegovini, zatočeni i civili, čak i majke sa decom.

Dosad najpotpuniji izveštaj predstavio je Bekim Bekaj, direktor Fonda za humanitarno pravo Kosova, konstatujući, između ostalog, da je tokom oružanih sukoba nestalo 1.697 osoba. Dokumentovana je pogibija 13.549 žrtava sukoba, među kojima su 8.693 albanska civila i 1.196 srpskih. Među poginulim je deset odsto dece (1.446), a 1.874 žena. Među poginulom decom 1400 je mlađe od 18 godina (1.330 Albanaca, 66 Srba i 50 Roma i drugih). Od dejstava NATO poginulo 758 osoba, među kojima je 250 Albanaca i 460 Srba, a da se, prema podacima Fonda, kao nestalo vodi 1.697 ljudi.

“Nema političke volje da se govori o žrtvama – kosovskim Albancima poginulim posle 20. aprila 1999. godine. Njima čak i ne pripadaju reparacije, na Kosovu ih smatraju saradnicima Srba koji su za vreme rata ostali u svojim mestima rođenja”, rekao je Bekim Bekaj.

Predstavljeni su i, zasad, još nezavršeni i nepotpuni izveštaji iz Hrvatske i Bosne i Hercegovine.