Knjiga o logorima u BiH je jedinstvena kolekcija sudskih činjenica, podataka empirijskog istraživanja i drugih izvora o delima protiv života i dostojanstva zatočenika

U vezi sa izveštajem koji je SIPA podnela Kantonalnom tužilaštvu kantona Sarajevo,  i odgovorom na poslaničko pitanje Milorada Kojića, u kojima se navodi da je udruženje Tranziciona pravda, odgovornost i sjećanje u BiH (TPOS)  sačinilo 230 lažnih izjava o zatočeničkim objektima u BiH, važno je predočiti da su greške otkrivene u toku rada, da su ponovljenim istraživanjem uklonjene i da je objavljena knjiga jedan od najboljih dokumentarnih izvora o logorima u vreme oružanih sukoba. Knjiga je jedinstvena i po tome što nema podele na srpske, bošnjačke i hrvatske logore nego zatočeničke objekte prati hronološki na novou opštine, od formiranja do zatvaranja, i prema krivičnim delima koja su sankcionisama međunarodnim humanitarnim pravom. Svaki podatak u knjizi je proverljiv, uvidom u odgovarajuće sudske presude, rezultate istraživanja i u izvore koji nezavisno potvrđuje te nalaze.  

Knjiga o logorima je jedinstvena kolekcija sudskih činjenica, podataka empirijskog istraživanja i drugih  izvora o delima protiv života i dostojanstva zatočenika 

1. U leto 2021, jedan istraživač TPOS-a  je prilikom pregleda izjava o zatočeničkim objektima u opštini Doboj i pokušaja da kontaktira neke svedoke radi dodatnih informacija uočio da brojevi mobilnih telefona svedoka, od kojih je direkorka TPOS-a uzela sporne izjave, nisu dostupni. Proverom svih brojeva, navedenih u izjavama svedoka, bivših logoraša, pokazalo se da nisu u funkciji. Poređenjem podataka iz izjava, koje je uzela direktorka u svojstvu istraživača, i sudskih činjenica, utvrđeno je da jedan broj navedenih zatočeničkih objekata nije postojao, a na terenu se došlo do saznanja da su navodni svedoci nepostojeće osobe.  

2. U svojstvu koordinatorke regionalnog projekta „REKOM mreža pomirenja“, u okviru kojeg su TPOS i Centar za demokratiju i tranzicionu pravdu (CDTJ) zajedno sprovodili nacionalni projekat „Mapiranje logora i drugih zatočeničkih objekata u BiH“, hitno sam održala sastanak u kojem su učestvovali urednica narativa, istraživači, finansijska menadžerka na nacionalnom projektu i direktorka CDTJ. Sastanku je prisutvovala i direktorka TPOS-a, koja je odmah dala otkaz, pravdajući se da su je „prevarili ljudi koje je intervjuisala“. Kao metodolog istraživanja, donela sam odluku da se istraživanje u opštini Doboj ponovi, što su istraživači TPOS-a u roku od osam meseci i uradili, mimo svojih mesečnih obaveza i bez honorara za dodatni rad. U vezi sa lažiranim izjavama, urednica narativa je dala otkaz, ne prihvatajući odgovornost za nesprovođenje kontrole nad radom istraživača. Poziciju urednika/koordinatora projekta o zatočeničkim objektima je preuzeo istraživač koji je otkrio lažiranje izjava. 

3. Publikacija o zatočeničkim objektima u BiH, koju su TPOS i CDTJ objavili u septembru 2022. godine, pod znakom REKOM mreže pomirenja, temelji se na presudama Haškog tribunala, sudova u Nemačkoj, BiH i u Srbiji. Svi podaci o zatočeničkim objektima koji se temelje na terenskom istraživanju potvrđeni su drugim izvorima – brojnim publikacijama, monografijama, izdanjima udruženja logoraša, medijskim prilozima i izveštajima  međunarodnih  i regionalnih organizacija za ljudska prava, i javno su dostupni i proverljivi. Metodologija je u potpunosti poštovana – nema nijednog podatka, dobijenog terenskim istraživanjem, koji nije potvrđen drugim izvorima. 

4. Projekat „REKOM mreže pomirenja“  finansijski podržavaju National Endowment for Democracy (NED), Evropska komisija,The Rockefeller Brothers Fund i Civil Rights Defenders (CRD) ali odgovornost za iznete podatke pripada organizacijama kojima su donatori dali poverenje. Donatori su obavešteni o nastalim problemima, kao i o ispravkama, ponovljenim istraživanjem.Osnivač TPOS-a i predsednik Skupštine te organizacije je detaljno upoznat sa radom TPOS-a, i s poverenjem je u septembru 2022. godine učestvovao u prezentaciji knjige.  

 5. Fond za humanitarno pravo kao nosilac regionalnog projekta “Regionalna mreža pomirenja”, u kojem, više od 10 godina učestvuju partnerske organizacije TPOS i CDTJ, Dokumenta, Fond za humanitarno pravo Kosovo, Inicijativa mladih za ljudska prava iz Hrvatske i Srbije i Centar za građansko obrazovanje, prolazi finansijsku reviziju Evrospke komisije, čiji eksperti pregledaju račune svih partnerskih organizacija i nikada nije bilo grešaka u finansijskom izveštavanju. 

U ime REKOM mreže pomirenja   

Koordinatorka mreže i projekta  

Nataša Kandić