Pritisak na BiH zbog nestalih osoba

UN su pozvale vlasti u BiH da poboljšaju zakone kako bi se spriječili i kaznili prisilni nestanci te ubrzala potraga za oko 10.000 ljudi koji su nestali u BiH tokom 1990-ih godina.

Komitet UN-a za prisilne nestanke saopštio je u petak da su sudbina i mjesto na kojem se nalaze ostaci oko trećine od 30.000 ljudi čiji je nestanak uslijed rata prijavljen u Bosni i Hercegovini, i dalje nepoznati i da su mnogi od njih vjerovatno bili žrtve prisilnog nestanka.

U nizu preporuka koje je Komitet usvojio, izražava se zabrinutost zbog sporog tempa ekshumacija i identifikacija žrtava, kao i zbog nedovoljno sredstava koja se iz budžeta dodjeljuju Tužilaštvu BiH.

U saopštenju stoji da su problemi uzrokovani i nedostatkom eksperata za sudsku medicinu i reduciranim budžetom Instituta za nestale osobe BiH.

“Komitet sa zabrinutošću primjećuje da je budžet Instituta za nestale osobe prepolovljen u odnosu na budžet na početku njegovog osnivanja, uprkos tome što Institut postepeno preuzima odgovornost od Međunarodne komisije za nestale osobe i žali što Institutu nije pružena sva potrebna tehnologija za efikasno otkrivanje grobnica i izvršavanje ekshumacija”, navodi se u saopštenju.

Komitet UN-a upozorava i na veliki broj neobrađenih slučajeva ratnih zločina u BiH, i preporučuje da vlasti konačno implementiraju svoju državnu strategiju za rad na predmetima ratnih zločina – čija primena se prolongira zbog politizacije i nedostatka resursa za lokalno osoblje kako bi se ono moglo baviti tolikim brojem slučajeva.

Zaštita svjedoka je još jedna tema zbog koje je izražena zabrinutost, pri čemu Komitet naglašava “nedovoljne kapacitete za zaštitu svjedoka, uključujući i nepostojanje programa za zaštitu svjedoka u entitetima kojima su transferirani predmeti ratnih zločina”.

Uz napomenu da su državni službenici kao i policijski službenici na državnom nivou, osumnjičeni da su počinili krivično djelo, privremeno suspendirani sa dužnosti tokom istrage o zločinu za koji se terete, Komitet ističe da je nedovoljno jasno da li postojeći zakoni u entitetima i Distriktu Brčkom pružaju iste garancije.

Komitet smatra da je nejasno da li bilo koji pripadnik snaga sigurnosti ili snaga za provedbu zakona može biti isključen iz istrage o prisilnom nestanku, ako je jedan ili više njihovih pripadnika optuženo za učešće u izvršenju krivičnog djela.

Komitet ističe da na državnom, entitetskom i nivou Distrikta trebaju biti usvojene eksplicitne zakonske odredbe kojima bi se osigurala suspenzija iz istraga pripadnika snaga sigurnosti ili snaga za provedbu zakona osumnjičenih za učešće u prisilnom nestanku, kako ne bi bili u poziciji da utiču ili ometaju istragu.

U dijelu koji se odnosi na reparacije žrtvama rata, Komitet kaže da je odsustvo državnog fonda za podršku porodicama nestalih tokom sukoba “rezultiralo uskraćivanjem prava porodicama nestalih osoba na ostvarivanje naknade”.

Komitet ističe zabrinutost i zbog neutvrđene sudbine i mjesta na kojima se nalaze ostaci 94 djece iz Srebrenice koja su žrtve prisilnog nestanka 1995. godine.

(Objavljeno na Balkaninsight 17. 10. 2016.)