22.05.2024.
Gënjeshtrat e Serbisë për rezolutën e OKB-së për Srebrenicën janë çështje pushteti
Krimet e luftës, RECOM, SrebrenicaBalkan Transitional Justice
Autor: Sofija Todorovic
Në portretizimin e një projektrezolute të OKB-së për gjenocidin e Srebrenicës në 1995 si një sulm të paprecedentë dhe të rrezikshëm ndaj popullit serb, liderët e Serbisë nuk janë të motivuar nga asgjë më shumë sesa nga uria për pushtet.
Më 27 mars, Aleksandar Vulin, ish-shefi i inteligjencës së Serbisë, dha një intervistë për një tabloid që përcaktoi tonin për përgjigjen e vendit ndaj një projektrezolute të Kombeve të Bashkuara të paraqitur nga Gjermania dhe Ruanda për të caktuar 11 korrikun si Ditën Ndërkombëtare të Reflektimit dhe Përkujtimit të Gjenocidit të Srebrenicës të vitit 1995.
“Ajo që po vjen është finalizimi i komplotit kundër Republikës Srpska dhe Republikës së Serbisë”, citohet të ketë thënë Vulin, që kur u emërua zëvendëskryeministër. Gjermania dhe Ruanda, tha ai, “duan t’i shpallin serbët një komb gjenocidal”.
Fakti që teksti i rezolutës nuk përmend Serbinë, serbët si komb, apo entitetin e Republikës Srpska të populluar kryesisht nga serbët në Bosnje dhe Hercegovinë, kaloi pa u vënë re në përgjigjen e politikanëve dhe mediave të tyre besnike, siç bëri edhe fakti që masakra në Srebrenicë e rreth 8,000 burrave dhe djemve boshnjakë nga forcat serbe të Bosnjës tashmë është cilësuar “gjenocid” nga një numër vendimesh gjykatash si në Bosnje ashtu edhe në Gjykatën Penale Ndërkombëtare për ish-Jugosllavinë në Hagë, GJPNJ.
Në vend të kësaj, gënjeshtra për përmbajtjen e rezolutës, fuqinë e saj ligjore dhe pasojat e saj të mundshme për Serbinë dhe Republikën Srpska janë përhapur pa u lodhur nga një pjesë e madhe e mediave serbe që kontrollohen nga qeveria.
Rezoluta, në fakt, ka të bëjë kryesisht me përkujtimin, edukimin dhe parandalimin e ngjarjeve të ngjashme në të ardhmen, por kjo u humb nga iniciatorët e një fushate të frikshme dezinformimi dhe frikësimi në Serbi, një fushatë e motivuar nga lakmia për pushtet dhe e iniciuar me një dy nga rivotimi i 2 qershorit në kryeqytet, Beograd.
Nuk duhet të habitemi: ata që janë në pushtet kanë kërkuar prej kohësh të çimentojnë kontrollin e tyre duke manipuluar traumat e papërpunuara, duke nxitur armiqësi dhe duke përhapur dezinformim.
Kërkojnë përfitime politike
Mohimi i gjenocidit në Serbi është intensifikuar në afërsisht 12 vjet që kur Partia Progresive Serbe dhe lideri i saj, presidenti Aleksandër Vuçiç, morën pushtetin, në një masë të tillë që është bërë praktikë standarde, duke shkaktuar shqetësim të madh tek ata që humbën të dashurit në Srebrenicë në ato pesë ditë korriku në 1995.
Parregullsitë e mirëdokumentuara gjatë zgjedhjeve në Serbi në dhjetor, të ndjekura nga një thirrje nga Parlamenti Evropian për një hetim ndërkombëtar, i kanë detyruar autoritetet në Serbi të kërkojnë një rivotim në Beograd; partia në pushtet po nxit një narrativë që i kornizon zgjedhjet si “të një rëndësie më të lartë kombëtare”, në të cilën kryeqyteti do të mbrohet nga ata që gjoja dëshirojnë të dëmtojnë Serbinë dhe interesat e saj kombëtare.
Rezoluta e Srebrenicës, e propozuar nga Gjermania dhe Ruanda, por e cila ka mbështetjen e Shteteve të Bashkuara dhe një sërë vendesh të tjera, është bërë pjesë e kësaj narrative – të bindë elektoratin se bota është kundër saj dhe se mbrojtja më e mirë është vota për ata që janë tashmë në pushtet, për vazhdimësi, jo për ndryshim.
Është lloji i taktikës që përmendet në një dokument të nëntorit 2023 nga Komisionerja për të Drejtat e Njeriut të Këshillit të Evropës, Dunja Mijatoviç, lidhur me drejtësinë, paqen dhe kohezionin social në ish-Jugosllavi.
“Është vërejtur se manipulimi i ngjarjeve të kohës së luftës ka për qëllim të ringjallë tensionet dhe pakënaqësinë etnike dhe është bërë një strategji për politikanët nacionalistë që ata të fitojnë vota dhe të mbajnë pozitat e tyre të pushtetit”, shkroi Mijatoviç.
Gënjeshtra të sponsorizuara nga shteti
Duket sikur e vërteta thjesht lihet mënjanë kur fushatat politike apokaliptike grumbullojnë njerëz në një drejtim të caktuar për të mbajtur pushtetin në duart e elitës politike.
Megjithatë, rëndësia e së vërtetës nuk mund të matet me standardet e imponuara nga ata që janë përfshirë në periudhën më të dhimbshme të së kaluarës së afërt, njerëz si Vulin, dikur aleat partiak i Mira Markoviçit, gruaja e presidentit të ndjerë serb, Sllobodan Millosheviç, dhe Vuçiçi, ministri i frikshëm i informacionit gjatë kohës së luftës së Kosovës 1998-1999. Atyre sigurisht nuk u intereson; nëse do t’u interesonte, ata do të përpiqeshin të ndërtonin një të ardhme tjetër për rajonin, pa nxitje të vazhdueshme konfliktesh, pa glorifikim të kriminelëve të luftës dhe pa urrejtje.
Vuçiç u bëri jehonë fjalëve të Vulinit duke e inkuadruar rezolutën si një përpjekje për ta etiketuar kombin serb si gjenocidal.
Në Bosnje, udhëheqësi serb i Bosnjës Milorad Dodik paralajmëroi se entiteti i Republikës Srpska, president i së cilës ai është, do të “tërhiqej nga procesi i vendimmarrjes në Bosnje”, një hap i ri drejt shkëputjes që Dodik aq shpesh e ka kërcënuar.
Kryetarja e parlamentit serb Ana Brnabiç dhe disa ministra të kabinetit serb e shoqëruan Dodikun në një tubim kundër rezolutës në qytetin kryesor të Republikës Srpska, Banja Luka më 18 prill, ku nga skena mund të dëgjoheshin thirrje nxitëse, sharje dhe gjuhë urrejtjeje.
Shumë ekspertë, analistë, politikanë dhe juristë të respektuar u përpoqën të jepnin informacion të besueshëm dhe të shpjegojnë ndikimin e vërtetë të rezolutës, por pavarësisht disa sukseseve dëmi tashmë është bërë.
Ofensiva propagandistike fiton mbështetjen e kishës
Një “Asamble e Pashkës së Madhe” u njoftua nga Vuçiçi, Dodiku dhe patriarku i Kishës Ortodokse Serbe për të trajtuar situatën “e rëndë” politike me të cilën përballet populli serb, por u shty pasi votimi i rezolutës në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së u vonua gjithashtu.
Pashka ortodokse, megjithatë, nuk mund të kalonte pa iu referuar gjenocidit në Srebrenicë.
Në mesazhin e tij tradicional, patriarku Porfirije dënoi “revizionizmin historik të tentuar, të paprecedentë në shpalljen e serbëve popull gjenocidal”, duke u dhënë udhëheqësve tanë të zgjedhur mbështetjen e plotë të liderit shpirtëror më të rëndësishëm të vendit.
Nuk është gjithmonë e lehtë të ngrihesh për atë që është e drejtë; dhe gjëja e duhur në këtë rast do të ishte mbështetja e rezolutës, pasi nuk ka asgjë të keqe me përmbajtjen.
Ndërsa presim konfirmimin se kur Asambleja e Përgjithshme e OKB-së do ta votojë rezolutën, shohim se qëllimi i atyre që e nisën këtë ofensivë propagandistike kundër tekstit dhe kundër paqes është arritur: publiku serb i ka ngrënë gënjeshtrat e tyre dhe politikanët do të korrin përfitime.
Dëmi i bërë është i pariparueshëm; ai ka shkaktuar frikë, dhimbje dhe mosbesim, duke krijuar një traumë të re mes viktimave.
Ata që janë përgjegjës për këtë dëm nuk do të tërhiqen. Është llogaritja e tyre politike se ajo që lëndon publikun thjesht do ta ndihmojë kauzën e tyre.
Sofija Todorovic është drejtoreshë programi në Nismën Rinore për të Drejtat e Njeriut në Serbi.
Opinionet e shprehura janë vetëm ato të autorit dhe jo domosdoshmërish pasqyrojnë pikëpamjet e BIRN.
